156 godina od rođenja Nikole Tesle

Nikola Tesla je rođen 10. jula 1856. u Smiljanu, u Lici (tada Vojnoj granici u sklopu Austrije, današnjoj Hrvatskoj) u porodici Milutina Tesle, sveštenika Srpske crkve (tadašnjoj Karlovačkoj mitropoliji).

Nikolina majka Georgina (Đuka), poticala je iz stare svešteničke porodice Mandić.

Tesla je započeo školovanje u rodnom Smiljanu, nastavio u Gospiću i Karlovcu, studirao je u Gracu i Pragu, ali studije nikada nije priveo kraju.

Prije 1884. godine, kada je otišao u SAD, radio je u Mariboru, Pešti, Strazburu i Parizu.

Evropu je napustio u nadi da će mu u Njujorku tada čuveni pronalazač i industrijalac Tomas Alva Edison, za čiju firmu je radio još u Parizu, pomoći da realizuje svoje tehničke inovacije.

U Edisonovoj firmi ostao je, međutim, manje od godinu dana i već 1885. osnovao je u Njujorku vlastitu kompaniju “Tesla” kada je i započeo izradu prvih modela predviđenih za korišćenje naizmjenične struje – inovacija koja je preobrazila svijet.

Edison je, inače, bio veliki protivnik Teslinog izuma.

Tih godina je u novosadskom “Braniku” objavljen i prvi tekst, na srpskom jeziku o Teslinim izumima, autor teksta naziva ga tada “srpski Edison”.

Tesla je dolazio u Evropu u dva navrata, 1889. i 1892. godine i oba puta boravio u rodnoj Lici.

Aprila 1892. dospio je u Gospić, gdje je tada živjela njegova teško oboljela majka, koja je u njegovom prisustvu i umrla, 16. aprila.

Mjesec i po dana potom, na poziv delegacije opštine grada Beograda i Inženjerskog udruženja, doputovao je u Beograd.

Tesla je u jedinu posjetu Beogradu doputovao 1. juna 1892, a sljedećeg dana ga je, sa ministrom prosvjete Androm Mitrovićem, u svečanu audijenciju primio tadašnji kralj Srbije Aleksandar Obrenović.

U Beogradu je proveo ukupno 31 sat, od 1. do 3. juna i odlikovan je Ordenom Svetog Save drugog stepena.

Genijalni inovator i potpuni usamljenik, Nikola Tesla je umro u jeku Drugog svjetskog rata u Njujorku, 7. januara 1943. godine.

Urna s njegovim pepelom prenesena je kasnije u Beograd i danas se čuva u Muzeju Nikole Tesle u Beogradu.

Zaostavština Nikole Tesle stigla je u Beograd na osnovu odluke američkih sudskih vlasti, pošto je za jedinog nasljednika proglašen njegov nećak Sava Kosanović.

Prema Teslinoj želji, Kosanović je dokumentaciju i lične Tesline predmete prenio u Beograd 1951.

Muzej je od kraja 1952. smješten u Krunskoj ulici u reprezentativnom zdanju sagrađenom 1929. po projektu Dragiše Brašovana.

Posjeduje više od 160.000 originalnih dokumenata, više od 2.000 knjiga i časopisa i preko 1.200 istorijsko-tehničkih eksponata.

Arhivska građa iz Tesline zaostavštine je 2003. upisana u registar UNESCO-a “Pamćenje svijeta”.

Međunarodni aerodrom u Beogradu nosi ime Nikola Tesla.

Njegovim imenom nazvani su Elektrotehnički institut u Beogradu koji je osnovan 1936, srednja tehnička škola, biblioteka Univerziteta u Nišu, dvije termoelektrane u Srbiji…

Spomenici Tesli su postavljeni ispred zgrade tehničkih fakulteta i na aerodromu u Beogradu.

Tesli je posebno priznanje odao grad Filadelfija u američkoj državi Pensilvanija, koji je proglasio njegov rođendan za zvanični gradski praznik.